Sự thống trị trong một thời gian ngắn của nhà sản xuất chip với tư cách công ty giá trị nhất thế giới là dấu hiệu cho thời đại của công nghệ mới nổi này.

Adam, 44 tuổi, mới chỉ mua cổ phiếu của một công ty khác khi anh quyết định đầu tư vào cổ phiếu Nvidia vào tháng trước sau “một lời khuyên nóng” từ một người bạn.

“Đó là AI và rõ ràng là có tiền trong đó,” Adam, người làm việc trong ngành khách sạn ở London, cho biết và yêu cầu giấu tên vì gia đình anh không biết về giao dịch chứng khoán của anh.

Mặc dù anh vẫn phải cố gắng nhớ tên công ty, cách phát âm nó (en-vid-iya) hoặc thậm chí chính xác những gì công ty làm trong trí tuệ nhân tạo, “đây là tương lai, là sản phẩm của Cyberdyne Systems,” Adam nói, đề cập đến công ty AI hàng đầu thế giới trong phim Kẻ hủy diệt. “Mọi người có chút choáng váng.”

Nếu Nvidia hiện chỉ mới thu hút được trí tưởng tượng của công chúng thì nó đã thu hút sự chú ý của Phố Wall từ lâu. Tuần vừa rồi, công ty thiết kế chip bán dẫn 31 tuổi đã có lúc vượt qua cả Apple và Microsoft để trở thành công ty giá trị nhất thế giới với vốn hóa lên tới 3,3 nghìn tỷ USD trong một thời gian ngắn.

Nhu cầu bùng nổ đối với các đơn vị xử lý đồ họa của Nvidia, thường được coi là cách tốt nhất để xây dựng các hệ thống AI lớn như Meta và Microsoft, đã khiến giá cổ phiếu tăng khoảng 700% kể từ khi chatbot ChatGPT đình đám của OpenAI ra mắt vào tháng 11 năm 2022.

Sự trỗi dậy chưa từng có của một công ty mà cho đến gần đây vẫn còn mơ hồ đối với hầu hết những người bên ngoài ngành công nghệ cho thấy niềm đam mê AI đã bao trùm Thung lũng Silicon và Phố Wall với cùng mức độ. Nhưng việc Nvidia trở lại vị trí công ty lớn thứ ba chỉ sau vài ngày cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt trên đấu trường công nghệ mới này.

Sự trỗi dậy của Nvidia là câu chuyện về nền kinh tế AI: tăng trưởng bùng nổ, sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và tương lai không thể đoán trước. Lộ trình trong tương lai của Nvidia sẽ phản ánh – và có lẽ quyết định – tương lai của nền kinh tế đó.

Lần gần nhất một công ty có thương hiệu tương đối ít tên tuổi như Nvidia chiếm giữ vị trí này là vào tháng 3 năm 2000, khi Cisco, công ty sản xuất thiết bị mạng, vượt qua Microsoft ở thời kỳ đỉnh cao của bong bóng dotcom.

Hiện nay, các công ty đang đầu tư hàng tỷ đô la vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng cho một cuộc cách mạng hứa hẹn không chỉ trong lĩnh vực điện toán mà còn trong nền kinh tế toàn cầu. Giống như Nvidia, cổ phiếu Cisco đã trở thành vàng bằng cách bán các lựa chọn kỹ thuật số nền tảng cho những người tìm kiếm trên Internet. Nhưng giá cổ phiếu Cisco chưa bao giờ trở lại mức đỉnh điểm năm 2000 sau khi bong bóng vỡ vào cuối năm đó.

Việc Big Tech tăng cường chi tiêu vốn cho AI dựa trên dự báo doanh thu nhiều hơn là lợi nhuận thực tế đã làm dấy lên lo ngại về khả năng lịch sử lặp lại.

Nhà phân tích Stacy Rasgon của Bernstein cho biết: “Tôi hiểu sự lo lắng, nhưng có những khác biệt quan trọng. Điều quan ngại đối với Cisco là họ đã xây dựng rất nhiều công suất cho nhu cầu mà họ hy vọng, và thậm chí ngày nay vẫn còn sợi cáp quang bị chôn vùi trong lòng đất mà họ chưa bao giờ sử dụng đến.”
Rasgon cho biết thêm, so với giá của Cisco ở thời kỳ đỉnh cao của bong bóng dotcom, cổ phiếu Nvidia đang giao dịch với tỷ lệ giá trên thu nhập dự phóng thấp hơn nhiều.

Các công ty như Microsoft đã nhận được một số lợi nhuận từ khoản đầu tư vào chip AI, ngay cả khi những công ty khác như Meta cảnh báo rằng việc này sẽ mất nhiều thời gian hơn. Rasgon cho biết thêm rằng nếu bong bóng AI đang hình thành thì hiện tượng bật lên sẽ không xảy ra.

Sự thăng trầm trong kỷ nguyên dotcom của Cisco trái ngược với Apple và Microsoft. Hai công ty công nghệ này đã cạnh tranh để giành vị trí công ty giá trị nhất ở Phố Wall trong nhiều năm, không chỉ bằng cách tạo ra những sản phẩm cực kỳ thành công mà còn bằng cách xây dựng các nền tảng hỗ trợ hệ sinh thái kinh doanh khổng lồ. Apple cho biết có khoảng 2 triệu ứng dụng trên App Store, mang lại hàng trăm tỷ doanh thu cho các nhà phát triển mỗi năm.

Nền kinh tế Nvidia trông rất khác so với nền kinh tế xung quanh Apple. Theo nhiều cách, sự phổ biến của một ứng dụng duy nhất – ChatGPT – là nguyên nhân dẫn đến phần lớn khoản đầu tư đã đẩy giá cổ phiếu Nvidia tăng vọt trong vài tháng qua. Nhà sản xuất chip cho biết họ có 40.000 công ty trong hệ sinh thái phần mềm và 3.700 “ứng dụng gia tốc GPU”.

Thay vì bán hàng trăm triệu thiết bị điện tử với giá cả phải chăng cho đại chúng mỗi năm, Nvidia đã trở thành công ty có giá trị nhất thế giới bằng cách bán một số lượng tương đối nhỏ chip AI đắt tiền cho các trung tâm dữ liệu, chủ yếu chỉ cho một số ít công ty.

Tháng trước, công ty cho biết các nhà cung cấp điện toán đám mây lớn như Microsoft, Amazon và Google chiếm gần một nửa doanh thu phân khúc trung tâm dữ liệu của Nvidia. Theo công ty phân tích chip bán dẫn TechInsights, Nvidia đã bán được 3,76 triệu chip xử lý đồ họa cho các trung tâm dữ liệu vào năm ngoái. Với con số đó, công ty đã chiếm lĩnh 72% thị phần trong thị trường chuyên biệt này, bỏ xa các đối thủ như Intel và AMD.

Tuy nhiên, doanh thu đang tăng nhanh. Doanh thu của Nvidia đã tăng 262% so với cùng kỳ năm ngoái lên 26 tỷ USD trong quý gần đây nhất (kết thúc vào tháng 4). Tốc độ này nhanh hơn cả Apple trong những năm đầu của iPhone.

Nhu cầu đối với các sản phẩm của Nvidia đã được thúc đẩy bởi các công ty công nghệ đang tìm cách khắc phục các câu hỏi về khả năng của AI bằng cách ném chip vào vấn đề.

Để theo đuổi bước nhảy vọt tiếp theo về trí tuệ máy móc, các công ty như OpenAI, Microsoft, Meta và công ty khởi nghiệp mới xAI của Elon Musk đang chạy đua xây dựng các trung tâm dữ liệu kết nối tới 100.000 chip AI với nhau thành siêu máy tính - lớn gấp ba lần so với cụm máy lớn nhất ngày nay. Theo công ty tư vấn chip SemiAnalysis, chỉ tính riêng phần cứng, mỗi “trang trại” máy chủ này đã tiêu tốn 4 tỷ USD.
Nhu cầu đối với khả năng điện toán lớn hơn dành cho AI sẽ không biến mất. Giám đốc điều hành Nvidia, Jensen Huang, dự đoán rằng hơn 1 nghìn tỷ USD sẽ được chi để trang bị lại các trung tâm dữ liệu hiện có và xây dựng cái mà ông gọi là “nhà máy AI” trong những năm tới, khi tất cả mọi người từ các công ty Big Tech đến các quốc gia đều xây dựng mô hình AI của riêng họ.

Quy mô đầu tư đó sẽ chỉ tiếp tục nếu khách hàng của Nvidia tìm ra cách kiếm tiền từ AI. Và ngay thời điểm công ty đạt đến đỉnh cao trên thị trường chứng khoán, nhiều người ở Thung lũng Silicon đã bắt đầu đặt câu hỏi liệu AI có thể đáp ứng được sự hưng phấn đang diễn ra hay không.

David Cahn, một đối tác tại Sequoia, một trong những nhà đầu tư khởi nghiệp lớn nhất ở Thung lũng Silicon, đã cảnh báo trong một bài đăng trên blog về “sự đầu cơ điên cuồng” xung quanh AI và “ảo tưởng” rằng “tất cả chúng ta đều sẽ giàu nhanh chóng” nhờ từ AI tiên tiến và những con chip Nvidia.

Mặc dù dự đoán giá trị kinh tế to lớn từ AI, Cahn ước tính các công ty Big Tech sẽ cần phải tạo ra thêm hàng trăm tỷ đô la doanh thu mới mỗi năm để bù đắp khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng AI với tốc độ tăng tốc hiện tại. Đối với những công ty như Microsoft, Amazon Web Services và OpenAI, doanh số bán hàng gia tăng từ AI tạo sinh thường được dự đoán sẽ đạt hàng tỷ đô la trong năm nay.

Euro Beinat, người đứng đầu toàn cầu về AI và khoa học dữ liệu tại Prosus Group, một trong những nhà đầu tư công nghệ lớn nhất thế giới, cho biết thời kỳ mà các nhà điều hành công nghệ có thể đưa ra những lời hứa hẹn lớn lao về khả năng của AI “sắp kết thúc”. “Sẽ có nhiều chủ nghĩa thực tế hơn về những gì chúng ta có thể và không thể làm trong 16 đến 18 tháng tới.”

Nvidia khó có thể trở thành một công ty tiêu dùng đại chúng như Apple. Nhưng các nhà phân tích cho rằng, nếu muốn tiếp tục phát triển, họ phải làm theo nhà sản xuất iPhone và xây dựng một nền tảng phần mềm gắn kết khách hàng doanh nghiệp với phần cứng của họ.

Ben Bajarin của công ty tư vấn Creative Strategies có trụ sở tại Thung lũng Silicon cho biết: “Lập luận rằng Nvidia sẽ không chỉ đơn giản nổ tung và trở thành Cisco - một khi chu kỳ cường điệu hóa phần cứng kết thúc - phải gắn liền với nền tảng phần mềm”.

Huang từ lâu đã lập luận rằng Nvidia không chỉ là một công ty sản xuất chip. Thay vào đó, công ty cung cấp tất cả các thành phần để xây dựng nên “toàn bộ siêu máy tính”, ông nói. Tầm nhìn đó bao gồm chip, thiết bị mạng và phần mềm Cuda nhằm cho phép các ứng dụng AI “nói chuyện” với chip của công ty và được nhiều người coi là vũ khí bí mật của Nvidia.

Hồi tháng 3, Huang đã tiết lộ Nvidia Inference Microservices, hay NIM: một bộ công cụ phần mềm được tạo sẵn để các doanh nghiệp dễ dàng áp dụng AI vào các ngành hoặc lĩnh vực cụ thể.

Huang cho biết những công cụ này có thể được hiểu là “hệ điều hành” để chạy các mô hình ngôn ngữ lớn giống như mô hình nền tảng cho ChatGPT. “Tôi đoán là chúng tôi sẽ sản xuất NIM ở quy mô rất lớn,” ông nói, đồng thời dự đoán rằng nền tảng phần mềm của công ty – được đặt tên là Nvidia AI Enterprise – “sẽ trở thành một mảng kinh doanh rất lớn”.

Nvidia trước đây đã tặng miễn phí phần mềm của mình nhưng hiện có kế hoạch tính phí các doanh nghiệp triển khai Nvidia AI Enterprise, với chi phí 4.500 USD mỗi GPU mỗi năm. Nỗ lực này rất quan trọng nhằm thu hút thêm nhiều khách hàng doanh nghiệp hoặc chính phủ không có kiến thức chuyên môn về AI nội bộ như một công ty Big Tech.

Vấn đề đối với Nvidia là nhiều khách hàng lớn nhất của hãng cũng muốn “sở hữu” mối quan hệ đó với các nhà phát triển và xây dựng nền tảng AI của riêng mình. Microsoft muốn các nhà phát triển xây dựng trên nền tảng đám mây Azure của mình. OpenAI đã ra mắt GPT Store, được mô phỏng theo App Store, cung cấp các phiên bản ChatGPT tùy chỉnh. Amazon và Google có các công cụ dành cho nhà phát triển của riêng họ, cũng như các công ty khởi nghiệp AI Anthropic, Mistral và nhiều công ty khác.

Đó không phải là viễn cảnh duy nhất trong đó Nvidia phải cạnh tranh với những khách hàng lớn nhất của mình. Google đã phát triển một chip tăng tốc AI tùy chỉnh, Bộ xử lý Tensor (TPU). Amazon và Microsoft cũng đã làm theo, phát triển chip của riêng họ. Mặc dù có quy mô nhỏ nhưng TPU đặc biệt cho thấy khách hàng có thể giảm bớt sự phụ thuộc vào Nvidia.

Đổi lại, Nvidia cũng đang nuôi dưỡng các đối thủ tiềm năng cạnh tranh với các khách hàng Big Tech nhằm đa dạng hóa hệ sinh thái của mình. Họ đã cung cấp chip của mình cho các công ty như Lambda Labs và CoreWeave, những công ty khởi nghiệp về điện toán đám mây tập trung vào các dịch vụ AI và cho thuê quyền truy cập vào GPU Nvidia, cũng như hướng chip của mình tới các công ty địa phương như Scalway có trụ sở tại Pháp bên cạnh những gã khổng lồ đa quốc gia.

Những động thái đó là một phần trong nỗ lực tăng tốc rộng rãi hơn các hoạt động đầu tư của Nvidia trên hệ sinh thái công nghệ AI đang bùng nổ. Trong hai tháng vừa qua, Nvidia đã tham gia vào các vòng tài trợ cho Scal AI, một công ty ghi nhãn dữ liệu đã huy động được 1 tỷ USD, và Mistral, một đối thủ của OpenAI có trụ sở tại Paris đã huy động được 600 triệu euro.

Dữ liệu của PitchBook cho thấy Nvidia đã thực hiện 116 thương vụ như vậy trong 5 năm qua. Bên cạnh lợi nhuận tài chính tiềm năng, việc đầu tư vào các công ty khởi nghiệp giúp Nvidia sớm biết thế hệ AI tiếp theo sẽ trông như thế nào, giúp họ đưa ra lộ trình sản phẩm của mình cho phù hợp.

Kanjun Qiu, giám đốc điều hành của phòng thí nghiệm nghiên cứu AI Imbue, được Nvidia hỗ trợ vào năm ngoái, cho biết: “[Huang] rất am hiểu chi tiết về các xu hướng AI và ý nghĩa của chúng. Anh ấy đã xây dựng một đội ngũ khổng lồ làm việc trực tiếp với các phòng thí nghiệm AI để có thể hiểu những gì họ đang cố gắng xây dựng, mặc dù họ không phải là khách hàng của anh ấy.”

Chính lối suy nghĩ dài hạn này đã biến Nvidia thành trung tâm của cơn bão bùng nổ AI đang diễn ra. Tuy nhiên, hành trình trở thành công ty giá trị nhất thế giới của Nvidia đã đi kèm với nhiều trải nghiệm cận kề cái chết, Huang nói, và trong thị trường khốc liệt ở Thung lũng Silicon, không có công ty nào được đảm bảo là chắc chắn tồn tại.
 

Huân Hà - theo fool