Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét sâu hơn về bối cảnh của các sàn giao dịch tập trung (CEX) và phi tập trung (DEX), sự khác biệt về hoạt động, phí giao dịch và khối lượng giao dịch.

Hơn một thập kỷ trước đây, Bitcoin đã bắt đầu như một dạng thử nghiệm công nghệ. Kể từ đó, thị trường tài chính toàn cầu đã trải qua một sự thay đổi to lớn. Trung tâm của cuộc cách mạng tiền tệ kỹ thuật số, công nghệ blockchain, đã tạo ra nền tảng hợp đồng thông minh đầu tiên, Ethereum.

Trong những năm qua, mạng lưới Ethereum đã trở thành động lực quan trọng cung cấp cho người dùng khả năng tương tác theo cách thực sự phi tập trung. Các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là một phần của bộ giao thức đang phát triển trên blockchain Ethereum. Nhưng do lợi thế của người đi trước, CEX hay các sàn giao dịch tập trung, đã tiếp tục hoạt động tốt hơn, mặc dù có một loạt DEX đang trên đà phát triển mạnh.

Cuộc chiến giữa hai bên trở nên khốc liệt hơn vào năm 2021 với sự ra đời của các nền tảng hợp đồng thông minh tiên tiến hơn. Nhưng không thể phủ nhận rằng, cả CEX và DEX đều là những phương tiện không thể thiếu để tiến hành giao dịch.

Coinbase và câu chuyện của CEX

Coinbase là một trong những sàn giao dịch tiền điện tử tập trung hướng tới người tiêu dùng có uy tín nhất trên thế giới. Công ty đã làm nên lịch sử sau khi niêm yết cổ phiếu vào tháng 4 năm 2021, trở thành công ty đầu tiên trong ngành được niêm yết trên Nasdaq. Được thành lập cách đây đúng 10 năm, Coinbase thường được coi là sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất Hoa Kỳ, với vốn hóa thị trường gần 42,55 tỷ USD.

Khối lượng giao dịch hàng tháng của Coinbase | Nguồn: IntoTheBlock

Coinbase đã chứng kiến ​​sự tăng trưởng thực sự vào năm 2021, nhờ vào đợt bull run cùng với các cột mốc quan trọng khác. IntoTheBlock quan sát thấy rằng, sàn giao dịch đạt khối lượng hàng tháng cao nhất vào tháng 5 năm 2021, xử lý khoảng 200 tỷ USD. Bất chấp sự sụt giảm sau tháng 11, song song với hàng loạt sự điều chỉnh của thị trường, Coinbase đã có sự tăng trưởng đáng chú ý trong 1,5 năm qua.

Để mọi thứ dễ hiểu hơn, sàn giao dịch kỳ cựu của Hoa Kỳ đã xử lý khối lượng giao dịch khoảng 11 tỷ USD vào tháng 5 năm 2020. Đến cuối tháng 1 năm 2022, khối lượng giao dịch hàng tháng của sàn giao dịch này ở mức 120 tỷ USD, tăng 1.000% trong khoảng thời gian chỉ 1,5 năm. Điều này cũng chứng tỏ rằng, càng có nhiều khối lượng giao dịch được xử lý, thì doanh thu cho sàn giao dịch tập trung và cổ đông của họ càng cao, do nền tảng tính phí cho mọi giao dịch được xử lý.

Uniswap: Ứng cử viên sáng giá của DEX

Vào năm 2016, nhà sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin, lần đầu tiên đề xuất ý tưởng về một sàn giao dịch phi tập trung (DEX), sẽ tham gia cùng với nhà sản xuất thị trường tự động on-chain, với một số tính năng nhất định. Một năm sau, cựu kỹ sư Siemens, Hayden Adams, đã biến khái niệm này thành một sản phẩm thật sự, dẫn đến sự ra đời của Uniswap. Ngày nay, nó được biết đến là một trong những DEX đầu tiên được tạo ra trên mạng lưới Ethereum.

Uniswap V1 đã được ra mắt vào năm 2018 và dần dần cố gắng chiếm được thị phần trên thị trường, tính theo khối lượng giao dịch được xử lý. Các phiên bản sau đó, V2 và V3, tập trung vào việc nâng cao các khía cạnh khác nhau của DEX. Hiện tại, các giao thức kết hợp của Uniswap đã trở thành một trong những sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hàng đầu trong không gian. Token quản trị của giao thức, UNI, có vốn hóa thị trường khoảng 7 tỷ USD vào thời điểm hiện tại.

Là công ty dẫn đầu DEX, khối lượng giao dịch của Uniswap có thể phản ánh việc sử dụng giao thức rộng rãi và rộng hơn là đánh giá việc áp dụng DeFi.

Khối lượng giao dịch hàng tháng của Uniswap | Nguồn: IntoTheBlock

Uniswap đã phá vỡ tất cả các kỷ lục trước đó để đạt được khối lượng giao dịch ATH vào tháng 12 năm 2021. Số liệu thống kê cho thấy, DEX đã xử lý khoảng 82 USD giữa các phiên bản V2 và V3 của nó.

Điều quan trọng cần lưu ý là Uniswap và các DEX khác đã hết lần này đến lần khác thách thức Coinbase. Khi phân tích khối lượng giao dịch, chỉ báo của IntoTheBlock cho thấy rằng, Uniswap đã giành được thị phần đáng kể, mặc dù nó bắt đầu hoạt động sau Coinbase sáu năm.

Sự bùng nổ của DEX

Người dùng đang dần bắt đầu chuyển từ CEX sang DEX. Sự hấp dẫn của các sàn giao dịch phi tập trung bao gồm các yếu tố như quyền riêng tư, bảo mật và cơ hội lợi nhuận.

Các sàn giao dịch tập trung (CEX) tính phí giao dịch thông qua nền tảng của họ, đóng vai trò là doanh thu để duy trì hoạt động kinh doanh. Mặt khác, các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) có các nhà cung cấp thanh khoản (LP) để giữ cho cánh cửa của họ luôn mở. Bất kỳ ai cũng có thể trở thành LP bằng cách gửi tiền vào một trong các pool của DEX. Bằng cách này, LP có thể tự động bắt đầu kiếm phí hoán đổi, được tính cho người dùng giao dịch thông qua nó. Nói cách khác, CEX thu phí để cung cấp dịch vụ, trong khi doanh thu của DEX (phí hoán đổi) được phân bổ cho các nhà cung cấp thanh khoản.

Phí giao dịch hàng tháng của Coinbase và Uniswap | Nguồn: IntoTheBlock

Coinbase thường tính phí người dùng 0,5% số tiền được giao dịch. Hầu hết các pool trên Uniswap đều tính phí 0,3%. Một số pool nhất định trên DEX có thể có phí tăng cao đến 1% và thấp nhất là 0,01%. Biểu đồ trên của IntoTheBlock cung cấp thông tin chi tiết rõ ràng về phí do cả hai nền tảng tạo ra.

Vào tháng 5 năm 2021, phí của Coinbase đã tăng lên mức cao kỷ lục gần 1 tỷ USD. Mặt khác, Uniswap đã ghi mức ATH vào tháng 12 năm 2021, khi nó tạo ra gần 246 triệu USD phí hàng tháng. Lượng phí này sau đó đã được phân phối cho các nhà cung cấp thanh khoản, có nghĩa là Uniswap có thể phân bổ 246 triệu USD phí hoán đổi trong tháng.

DEX đang không ngừng đổi mới

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, các sàn giao dịch phi tập trung đã tiếp tục đổi mới và tăng cường các dịch vụ cho người dùng của họ.

Các phát triển gần đây của DeFi bao gồm việc triển khai pool có phí 0,01% để giao dịch stablecoin trên nền tảng của Uniswap, cũng như sự tăng trưởng liên tục và áp dụng các pool với phí 0,05%, hiện là pool hàng đầu trong Uniswap tính theo khối lượng giao dịch.

Việc triển khai Uniswap trên các giải pháp tổng hợp mới nổi như Arbitrum và Optimism cũng đã củng cố đà phát triển của nó, bằng cách giảm thiểu phí gas cho các giao dịch. Điều này cùng với các pool phí thấp, mang lại cho DEX khả năng thâm nhập vào lĩnh vực cạnh tranh với phí giao dịch rẻ nhất trong không gian. Với việc DeFi và DEX tiếp tục phát triển để cung cấp dịch vụ tốt nhất có thể cho cơ sở người dùng, trong khi vẫn giữ các đặc điểm độc đáo của riêng nó, ngành công nghiệp có khả năng sẽ tiếp tục chứng kiến ​​sự di chuyển của người dùng mới đến với không gian này.

Kết luận

Các xu hướng được thảo luận ở trên và sự di chuyển của người dùng cung cấp bức tranh tốt hơn về nơi mà họ đang lựa chọn để tham gia giao dịch trên thị trường DeFi, với hệ sinh thái đang tăng trưởng với tốc độ chưa từng thấy trước đây.

Các DEX mang lại nhiều cơ hội hơn so với các đối thủ tập trung và tạo ra lợi nhuận tốt hơn trên tài sản của người dùng. DeFi vẫn đang bùng nổ và DEX là nơi hầu hết sự phát triển đang diễn ra.

Tuy nhiên, không nên bỏ qua những rủi ro liên quan đến DeFi và các DEX cụ thể, chẳng hạn như phí gas cao hoặc tổn thất tạm thời của các nhà cung cấp thanh khoản.