Với cơ hội sinh lời hấp dẫn, cổ phiếu quỹ được đánh giá là một trong những loại hình đầu tư tiềm năng vào năm 2024. Vậy cổ phiếu quỹ là gì? Mua/bán cổ phiếu Treasury Stock đem lại cho doanh nghiệp những lợi ích gì? Cùng VTrade tìm hiểu về các đặc điểm của hình thức đầu tư tiềm năng này trong bài viết dưới đây nhé!

Cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ (Treasury Stock) là loại hình cổ phiếu được phát hành bởi các công ty cổ phần, sau đó, chính các công ty này sẽ mua lại bằng nguồn vốn hợp pháp và nắm giữ chúng như những nhà đầu tư khác.

Đặc biệt, số cổ phiếu này không được tính vào số lượng cổ phiếu công ty đang lưu hành. Mục cổ phiếu quỹ sẽ được thể hiện ngay trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp, phản ánh số lượng cổ phiếu công ty đang nắm giữ. Đây là hình thức công ty tạo ra kênh đầu tư cho chính mình, đồng thời điều tiết giá cổ phiếu.

Treasury Stock là gì? Cách tính cổ phiếu quỹ

Ví dụ về Treasury Stock

Giả sử công ty ABC đã bán 10,000 cổ phiếu phổ thông có mệnh giá 2 USD với giá 32 USD/cổ phiếu. Do đó, trên bảng cân đối kế toán của công ty:

• 20,000 USD cổ phiếu phổ thông = 10,000 cổ phiếu * 2 USD mệnh giá 
• 300,000 USD cổ phiếu phổ thông APIC = 10,000 cổ phiếu * (giá 32 USD - 2 USD mệnh giá)

Công ty ABC có dư tiền mặt và tin rằng, cổ phiếu của mình đang giao dịch dưới giá trị nội tại. Do đó, công ty quyết định mua lại 3,000 cổ phiếu của mình với giá 50 USD, tổng giá trị là 150,000 USD

Việc công ty ABC mua lại tạo ra một tài khoản vốn đối ứng với cổ phiếu quỹ, cụ thể:

• Theo phương thức tiền mặt: Tài khoản kho bạc sẽ ghi nợ 150,000 USD và tài khoản tiền mặt ghi có 150,000 USD tiền mặt.
• Theo phương pháp mệnh giá: 
  • Tài khoản cổ phiếu quỹ được ghi nợ 6,000 USD =  3,000 cổ phiếu * 2 USD mệnh giá
  • Tài khoản cổ phiếu phổ thông APC ghi nợ 144,000 USD = 3,000 cổ phiếu * (giá mua lại 50 USD - 2 USD mệnh giá)
  • Tài khoản tiền mặt ghi có 150,000 USD  

Có thể thấy, trong cả hai phương thức tiền mặt và mệnh giá, tổng vốn chủ sở hữu của cổ đông đều giảm 150,000 USD. Giả sử công ty ABC có tổng số tài khoản vốn chủ sở hữu (gồm cổ phiếu phổ thông, APIC và lợi nhuận giữ lại) là 800,000 USD. Việc giao dịch cổ phiếu quỹ làm tổng vốn chủ sở hữu của cổ đông giảm xuống còn 650,000 USD.

Ví dụ về mua cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ - Treasury Stock có đặc điểm gì?

Bản chất Treasury Stock là cổ phiếu của chính doanh nghiệp. Do đó, Treasury Stock là cổ phiếu chung của tất cả cổ đông, được chia theo tỷ lệ phần trăm tương ứng với mức độ nắm giữ của các nhà đầu tư. 

9 đặc điểm sau cho thấy sự khác biệt giữa cổ phiếu Treasury Stock với cổ phiếu thông thường:

• Không được trả cổ tức bằng tiền
• Không được thưởng hoặc trả cổ tức bằng cổ phiếu
• Không được quyền biểu quyết các vấn đề quan trọng của công ty
• Không được tính vào EPS (Thu nhập trên mỗi cổ phiếu)
• Không được quyền mua cổ phiếu mới hay cổ phiếu ưu đãi
• Không được nhận lại phần vốn khi công ty thanh lý tài sản sau giải thể hoặc phá sản.
• Tổng số lượng cổ phiếu quỹ được quy định không vượt quá tỷ lệ vốn hóa của công ty do pháp luật quy định
• Không cần ghi lãi/lỗ khi mua hoặc bán cổ phiếu Treasury Stock mà doanh nghiệp chỉ cần ghi nhận tăng hoặc giảm nguồn vốn và thặng dư cổ phần.
• Sau khi mua lại, công ty có thể hủy cổ phiếu hoặc giữa lại và tái phát hành cổ phiếu quỹ ra thị trường khi cần huy động vốn. 

Đặc điểm cổ phiếu quỹ dùng để làm gì?

Lợi ích của doanh nghiệp khi mua/bán cổ phiếu quỹ

Việc phát hành và mua lại Treasury Stock đem lại cho doanh nghiệp một số lợi ích nổi bật như:

• Tăng quyền kiểm soát công ty: Hạn chế trường hợp cá nhân/tổ chức lợi dụng giá cổ phiếu giảm để mua lại số lượng lớn, nhằm thao túng, chiếm quyền kiểm soát công ty trong tương lai.
• Mua và bán lại: Các công ty thường sẽ mua cổ phiếu Treasury Stock khi thị trường giảm và bán lại khi thị trường tăng để hưởng lợi nhuận chênh lệch. Phần tiền chênh lệch này không được hạch toán vào lợi nhuận ròng, nhưng cũng giúp cải thiện dòng tiền và tăng thặng dư vốn cổ phần trên báo cáo tài chính
• Cải thiện chỉ số tài chính của công ty: Việc mua lại khiến số cổ phiếu công ty đang lưu hành giảm nhưng một vài chỉ số khác sẽ tăng một cách gián tiếp, chẳng hạn như ROE (Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu), EPS (Tỷ suất thu nhập trên cổ phần),... Khi đó, nhu cầu mua cổ phiếu của công ty lớn, kích cầu tăng giá cổ phiếu.
• Thu hồi cổ phiếu ESOP: Khi công ty mua lại ESOP từ các lao động nghỉ việc và bán lại cho nhân viên hiện tại sẽ tạo động lực làm việc cho họ.
• Đảm bảo lợi ích cho các cổ đông: Nhiều công ty mua lại Treasury Stock khi thị trường đi xuống để giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành. Điều này tạo động lực làm tăng giá trị cổ phiếu mà cổ đông đang nắm giữ.

Lợi ích của doanh nghiệp khi mua/bán cổ phiếu quỹ

Một số quy định về cổ phiếu quỹ Nhà đầu tư nên biết

Căn cứ vào các quy định về việc mua lại cổ phần theo quyết định của công ty, các doanh nghiệp phát hành cần đảm bảo các giao dịch mua/bán cổ phiếu Treasury Stock như sau:

• Công ty phát hành không được mua quá 30% tổng số lượng cổ phiếu phổ thông đã được chào bán, cũng như một phần hoặc toàn bộ số cổ phiếu ưu đãi theo quy định.
• Hội đồng quản trị chỉ có quyền mua lại không quá 10% tổng số cổ phiếu từng loại, đã được chào bán trong vòng 12 tháng gần nhất.
• Hội đồng quản trị có quyền tự quyết định giá mua lại cổ phần, nhưng không được cao hơn giá trị thị trường tại thời điểm đó.
• Công ty phát hành khi mua lại cổ phiếu phải có sự thông qua của tất cả các cổ đông trong vòng 30 ngày, tương ứng với thời hạn mà cổ đông gửi lời chào bán bằng phương thức đảm bảo.

Một số quy định về cổ phiếu quỹ nhà đầu tư nên biết

Điều kiện mua lại cổ phiếu quỹ là gì?

Để mua lại cổ phiếu, doanh nghiệp phát hành phải đáp ứng đủ 4 điều kiện sau:

• Công ty phát hành phải có đủ nguồn vốn để mua lại (được xác định dựa trên số liệu báo cáo tài chính theo đúng quy định)
• Công ty mẹ muốn mua lại cổ phiếu có thể sử dụng thặng dư vốn cổ phần và các quỹ khác, nhưng vẫn phải xác định dựa trên số liệu báo cáo tài chính.
• Nếu công ty mẹ mua lại bằng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối thì nguồn vốn này bắt buộc không được lớn hơn mức lợi nhuận đó.
• Khi mua lại cổ phiếu Treasury Stock, cần phải có phương án mua lại, thời gian thực hiện cũng như nguyên tắc xác định giá. 

Điều kiện thủ tục mua cổ phiếu quỹ

Điều kiện bán cổ phiếu quỹ là gì?

Hai điều kiện bán cổ phiếu quỹ:

• Công ty phát hành chỉ được quyền bán sau 6 tháng nắm giữ cổ phiếu Treasury Stock tính từ lần mua lại gần nhất, trừ trường hợp làm cổ phiếu thường hoặc bán lại cho nhân viên.
• Khi bán cổ phiếu, phải có phương án bán, thời gian thực hiện và nguyên tắc xác định giá.

Điều kiện bán cổ phiếu Treasury Stock là gì?

Những lưu ý khi đầu tư cổ phiếu quỹ

Để xây dựng chiến lược đầu tư cổ phiếu Treasury Stock tối ưu nhất, cần lưu ý:

• Treasury Stock là loại hình cổ phiếu thường gặp ở công ty bị thoái vốn hoặc được nhiều công ty giữ lại trong trường hợp cần thiết
• Cổ phiếu quỹ có thể được phát hành bất cứ lúc nào
• Cổ phiếu quỹ có thể bị hủy bỏ để giảm vốn điều lệ nếu được sự đồng thuận của hội đồng cổ đông.
• Khi công ty phát hành tiến hành mua lại cổ phiếu Treasury Stock sẽ bị hao hụt một lượng vốn và lượng tiền mặt nhất định. Do đó, ban lãnh đạo cần phải tính toán kỹ lưỡng, đưa ra các kế hoạch dự phòng trong trường hợp cần thiết để không bị gián đoạn tình hình kinh doanh.

Những lưu ý khi đầu tư và cách mua cổ phiếu Treasury Stock

Kết luận

Bài viết hôm nay VTrade đã chia sẻ đến bạn những thông tin quan trọng về cổ phiếu quỹ: lý giải “Cổ phiếu quỹ là gì?”, đặc điểm, lợi ích và các quy định/điều kiện về việc mua/bán cổ phiếu. Có thể thấy, việc doanh nghiệp mua lại Treasury Stock vừa đem lại tín hiệu tích cực nhưng cũng tác động tiêu cực đến giá cổ phiếu trong ngắn hạn. Do vậy, nhà đầu tư cần cẩn trọng kỹ lưỡng khi giao dịch để đạt được hiệu quả tối ưu nhất!